Το κλειδί του σολ και το κλειδί του φα

Γύρω στο 12ο αι. μ. Χ., και αφού το εντεκάγραμμο χωρίστηκε στις 5 πάνω και στις 5 κάτω γραμμές, οι μουσικοί αποφάσισαν στην αρχή του πάνω πενταγράμμου που έγραφαν τις ψηλές νότες να τοποθετήσουν στη 2η γραμμή σαν ένδειξη το γράμμα G για να δείχνει πού θα γράφεται το sol, ενώ αντίστοιχα στην αρχή του κάτω πενταγράμμου που έγραφαν τις χαμηλές νότες τοποθέτησαν το γράμμα F για να δείχνει που θα γράφεται η νότα fa.

Σημ. Οι νότες τότε ακόμα ονομάζονταν με τα 7 πρώτα γράμματα του λατινικού αλφάβητου: Α, Β, C, D, ...

Οι καλλιγράφοι εκείνης της εποχής λοιπόν έγραφαν τα μουσικά κείμενα τροποποιώντας καλλιγραφικά τα γράμματα G και F ώσπου έφτασαν στην τυποποιημένη σημερινή τους μορφή.

Τσιάκος Νότης (Α5)